Dzień Domków Lalek to wyjątkowe święto, które zostało ustanowione przez Muzeum Domków Lalek, Gier i Zabawek w Warszawie. Celem tego dnia jest propagowanie wiedzy o historycznych domach lalek jako materialnych dokumentach czasów, w których powstały, a także zachęcanie do tworzenia własnych domków.
Inicjatorzy święta motywują do organizowania różnych aktywności, takich jak konkursy na najciekawsze domki czy dzielenie się pomysłami na tworzenie miniatur przedmiotów - np. talerzyki i miski dla lalek mogą być wykonane z guzików, a lampy dla lalek z ozdobnych zakrętek od butelek.
Tworzenie domków lalek to hobby, które może być realizowane przez każdego niezależnie od umiejętności manualnych i zasobności portfela. Efekty zależą tylko od pomysłowości i fantazji autora. Jest to także świetny sposób na integrację rodziny podczas wspólnego projektu, a dom lalek może stać się piękną, rodzinna pamiątką, pełną ukrytych historii i znaczeń, które są zrozumiałe tylko dla najbliższych.
Domki lalek - niezwykłe materialne dokumenty przeszłości i arcydzieła miniaturowego rzemiosła
Dawne domy dla lalek fascynują ludzi od dziesięcioleci, nie tylko turystów w muzeach zabawek, ale także historyków, badaczy kultury, architektów, scenografów i kolekcjonerów. Miniaturowe wnętrza mają w sobie niezwykły urok i czar, który sprawia, że niemal każdy zatrzymuje się, by się im przyjrzeć. Jedni interesują się technicznymi aspektami - jak zbudowano te miniaturowe domki, jakie materiały zostały użyte do ich budowy i w jaki sposób do tak małych lamp „dociągnięto równie mały prąd”? Inni zwracają uwagę na historyczny klimat wnętrz, stroje z epoki oraz detale dnia codziennego - fascynujące dokumenty minionych czasów.
Wielu ludzi podziwia artyzm, kunszt wykonania, pomysłowość i cierpliwość twórców tych filigranowych światów. Niezależnie od powodu zainteresowania, domki przenoszą nas w przeszłość - do innych czasów, mód i gustów, sposobów życia, prowadzenia domu i spędzania wolnego czasu. Roztaczają czar, któremu trudno się oprzeć.
Lalka - Najstarsza zabawka ludzkości
Za najstarszą zabawkę znaną już w prehistorii, uważa się lalkę – figurkę, która początkowo pełniła funkcje magiczne i obrzędowe, z czasem przywłaszczoną przez dzieci, dla których stała się ukochaną zabawką, przedmiotem hołubionym, często przechowywanym z nostalgią nawet w dorosłym życiu.
Lalkom prawdopodobnie już od starożytności towarzyszyły całe miniaturowe gospodarstwa, a ich ślady – maleńkie sprzęty czy naczynia, znajdowane są do dziś przez archeologów w dawnych osadach czy mogiłach dziecięcych, którym zwyczajowo składano do grobu ulubione zabawki. Sztuka wykonywania miniatur w różnych materiałach znana była już w starożytnych Chinach (od V w p.n.e.) czy w starożytnym Egipcie (od III w. p.n.e.) gdzie jako wyposażanie grobowców umieszczano nie tylko miniaturowe łodzie, ale także sprzęty domowe, broń, zwierzęta, rydwany a nawet całe domy i zakłady rzemieślnicze, w których miniaturowi pracownicy mogli wytworzyć wszystko co mogło być zmarłemu potrzebne w zaświatach.
Domki dla lalek - zbytek wielmożnych
Pierwszy udokumentowany dom dla lalek powstał dopiero w 1558 roku, kiedy to książę Bawarii, Albrecht V, zamówił bardzo kosztowny prezent dla swojej córki - miniaturowy dom. Trudno jednak było nazwać ten prezent "dziecięcą zabawką", ponieważ przypominał on raczej cenną gablotę, w której znajdowały się precyzyjnie wykonane miniaturki. Niestety, ten dom uległ zniszczeniu w pożarze w 1674 roku.
Dużą popularność domki dla lalek zyskały w XVII-XIX wieku, zwłaszcza w Niemczech, Anglii, Holandii i we Włoszech. Wytwarzane w tym czasie domki były wiernymi modelami ówczesnych budynków, a ich wnętrza oddawały dokładnie podział pomieszczeń i wyposażenie z tamtego okresu.
Umeblowanie i wyposażenie domów – od piwnic, aż po strychy, wykonywano możliwie podobne do pierwowzorów, z takich samych tworzyw i materiałów, często przez zrzeszonych w gildiach rzemieślników - miniaturzystów, specjalizujących się w swoim rzemiośle. I tak stolarze - miniaturzyści wykonywali maleńkie, drewniane meble, ludwisarze odlewali miniaturowe cynowe naczynia i sprzęty, garncarze wykonywali maleńką ceramikę, a malarze malowali miniaturowe obrazy. Domki zamieszkiwane były przez lalki wyobrażające wszystkie postaci rodziny i służbę, a ich ubrania, kapelusze i buty wykonywane były przez specjalistów – krawców, szewców, kapeluszników. Znamienne było to, iż postaci stojące najwyżej w hierarchii były często wykonywane z najdroższych materiałów i z największą precyzją – np. pan i pani domu mieli twarze wykonane z wosku lub porcelany, a ciała uszyte z najdelikatniejszej koźlęcej skórki. Osoby stojące niżej, miały korpusy i kończyny gliniane lub ceramiczne, a służba zasługiwała już tylko na ciało z drewna, a czasem zaledwie na słomy i szmatek. Oczywiście na wykwintnie wyposażone domy mogli sobie pozwolić tylko nieliczni - znajdowały się one głównie na dworach możnowładców i arystokracji.
Upowszechnienie domków
W XIX wieku, dzięki postępowi technologicznemu, zwłaszcza wprowadzeniu druku kolorowego (chromolitografii) i możliwości seryjnej produkcji elementów drewnianych, domki dla lalek stały się bardziej powszechne i dostępne. Pełniły one także ważne funkcje edukacyjne, zachowując wierność względem swoich pierwowzorów. Dzięki dbałości o drobne detale i elementy wyposażenia, te miniaturowe domy są obecnie fascynującym źródłem wiedzy o życiu ludzi w przeszłości, ich otoczeniu i modach, którym hołdowali.
Rozmaite domki lalek, od ogromnych rezydencji z licznymi pomieszczeniami, przez mniejsze pokoje, aż po sklepiki, klasy szkolne czy kuchnie, stanowią niezwykłe, trójwymiarowe dokumenty dawnych czasów.
Ustanowienie Międzynarodowego Dnia Domków Lalek
Data święta, 7 kwietnia, nie została wybrana przypadkiem. Tego dnia urodziła się córka założycielki Muzeum Domków Lalek, Gier i Zabawek. Jej przygoda z kolekcjonowaniem domków lalek rozpoczęła się od odrestaurowania starego domku dla swojej córeczki. Muzeum, założone w 2016 roku, gromadzi obecnie ponad 150 historycznych domków, sklepów, szkół, szpitali i innych obiektów z różnych części świata. Najstarszy z nich ma ponad 200 lat. Zbiory, pochodzące z kolekcji Anety Popiel-Machnickiej, zostały odrestaurowane i przywrócone do dawnej świetności przez nią i jej córkę Różę.