16 sierpnia obchodzimy Światowy Dzień Roller Coastera, czyli święto wszystkich osób lubiących zabawę, niepowtarzalne emocje i adrenalinę, jaką generuje przejażdżka kolejką górską. Pomysłodawcą tego wydarzenia w Polsce jest Park Rozrywki Energylandia, czyli numer 1 wśród obiektów tego typu w Europie. Data obchodów odnosi się do historycznego dnia 16 sierpnia 1898 roku, w którym Edwin Prescott uzyskał patent na roller coastera. Z tej okazji warto poznać kilka ciekawych faktów o tej formie rozrywki.
Czym jest roller coaster?
Roller coastery to innymi słowy kolejki górskie. Cała zabawa polega na przejeździe wagonikiem po specjalnie skonstruowanej trasie, pełnej atrakcji i niespodziewanych kombinacji. Wyróżniamy wiele rodzajów roller coasterów z uwagi na rodzaj konstrukcji (drewniane, stalowe, hybrydowe) i zastosowanej technologii.
Pierwsze roller coastery były zbudowane z drewna, lecz w drodze ewolucji zaczęły powstawać stalowe, które obecnie są najpopularniejsze na całym świecie. Jazda tradycyjnymi roller coasterami (zarówno drewnianymi jak i stalowymi) polega na tym, że wagoniki są mechanicznie wciągane na szczyt konstrukcji, który zarazem jest pierwszym najwyższym spadkiem. Zjazd i towarzysząca prędkość doprowadza wagoniki przez cały tor aż do stacji roller coastera. Producenci prześcigają się w parametrach wysokości, długości toru czy kąta nachylenia pierwszego spadku. Dzielą także roller coastery pod względem wysokości na mega lub hyper coastery od 61 do 91,4 m wysokości oraz jeszcze wyższe giga coastery. W Polsce, w Energylandii, znajduje się największy mega coaster w Europie – Hyperion. W tym parku rozrywki można także znaleźć największy hybrydowy – Zadrę.
Inverted Coaster
Inverted Coaster to kolejna ewolucja stalowego roller coastera, nazywana inaczej odwróconą kolejką górską. Technologia przejazdu jest taka sama jak w tradycyjnym roller coasterze, jednak wagoniki są podwieszone na torze, wywołując zupełnie inne emocje podczas przejazdu spowodowane brakiem „gruntu” pod nogami.
Boomerang Coaster
Boomerang Coaster to także rozwinięcie tradycyjnej formy kolejek górskich wyróżniający się otwartym torem jezdnym. Wagoniki są wciągane na szczyt konstrukcji, jednak nie do przodu, lecz do tyłu na najwyższy element. Jest on zakończony w powietrzu i nie łączy się z końcem trasy. Wagoniki po wciągnięciu zatrzymują się, a następnie zjeżdżają, mijając tym samym stację kolejki. Poruszają się po zaprojektowanej trasie, której wertykalne zwieńczenie także kończy się w powietrzu, tworząc drugi najwyższy element toru. Wagoniki zsuwają się i wracają kończąc trasę na stacji.
Launched Coaster
Wyróżniamy też innowacyjne roller coastery typu Launched – z zastosowanym systemem wyrzutu magnetycznego. Przykładem może być Moya Formuła w Energylandii. W tym przypadku wagoniki tuż po wyjeździe ze stacji, dzięki dostarczonemu impulsowi, uzyskują maksymalną prędkość w krótki czasie, a następnie trafiają po torze do stacji. Istnieją także roller coastery z podwójnym, a nawet potrójnym wyrzutem magnetycznym, w których to dopędzenie następuje także w czasie przejazdu wagoników po torze.
Power Coaster
Power Coaster to kolejny typ roller coasetera z zainstalowanym własnym silnikiem, który daje większą możliwość sterowania wagonikiem podczas jazdy na trasie. Przykładami mogą być Tidal Wave Twister w Energylandii lub powstający Choco Chip Creek (premiera w 2022).
Historia roller coasterów
Wiele osób myśli, że roller coastery pochodzą z Ameryki, gdzie obecnie jest ich najwięcej. Na pomysł takiej szalonej kolejki wpadli jednak Rosjanie, i to już w XVI wieku. Były to specjalne lodowe rynny o wysokości około 20 m, przypominające tory bobslejowe. Do dziś w niektórych językach nazywa się kolejki górskie „rosyjskimi górkami”. W 1848 roku urządzenie o wiele bliższe współczesnym roller coasterom powstało w Paryżu, ze spadkiem o wysokości 13 m oraz jedną pionową pętlą o średnicy 4 m. Niemal 40 lat później Alanson Wood stworzył i opatentował w Toledo, Ohio Gravity Circular Railway, które składało się z kolejki poruszającej się po kolistym torze o wysokości 6,1 m oraz obwodzie 121,9 m. Urządzenie zyskało dużą popularność i podobne wybudowano w Chicago i Nowym Orleanie, a współpracownik Wooda P. M. Stevens ulepszył je i również opatentował.
W 1885 roku Phillip Hinkle zaprojektował pierwszą kolejkę drewnianą z łańcuchem wyciągowym oraz z obiegiem zamkniętym. W tym okresie do rozwoju roller coasterów przyczynili się też LaMarcus A. Thompson, który zbudował na Coney Island w Nowym Jorku kolejkę Gravity Switchback Railway oraz Edwin Prescott, twórca Loop the Loop (także na Coney Island). To właśnie Prescott jest człowiekiem, który jako pierwszy otrzymał patent na roller coastera, w dniu 16 sierpnia 1898 roku. Data Światowego Dnia Roller Coastera upamiętnia to historyczne wydarzenie.
Erę wagonów ze stali zapoczątkowano w Disneylandzie w latach 60. XX, dzięki czemu można było tworzyć bardziej zaawansowane i efektowniejsze konstrukcje. Kolejne lata przyniosły najróżniejsze modele, które dostarczały wrażeń gościom parków rozrywki, jak choćby kolejkę z napędem opartym o koło zamachowe, podwieszoną pod torem, kolejkę odwróconą z inwersjami, kolejkę „latającą” czy pojazd z siedzeniami mającymi możliwość obrotu o 360° w osi poziomej. Producenci roller coasterów stale pracują nad nowymi modelami, które wprowadzą jakieś innowacje, dlatego w przyszłości należy spodziewać się kolejnych fantastycznych kolejek.
Historia parków rozrywki
Parki rozrywki na świecie
Pierwszy park rozrywki założony został w 1538 roku w Danii. Dyrehavsbakken (Wzgórze Pastwisk Jelenia) potocznie nazywane Bakken nadal ma się dobrze, i to mimo zachowania swojego pierwotnego klasycznego klimatu. Wciąż można przejechać się tam oryginalną drewnianą kolejką górską z 1932 roku czy posłuchać piosenek sprzed 100 lat. Dopiero później założone zostały takie kultowe lunaparki jak Tivoli w Kopenhadze, Prater w Wiedniu czy Tibidabo w Barcelonie.
W USA, gdzie działa najwięcej takich obiektów, pierwszy lunapark powstał w 1846 roku. Lake Compounce w Bristolu, Connecticut jest więc najstarszym nieprzerwanie działającym parkiem rozrywki w Stanach Zjednoczonych. Z kolei słynny Disneyland Park otworzono w 1955 roku w Aneheim w Kalifornii. Uroczyście zrobił to sam Walt Disney, a obiekt zrewolucjonizował parki tematyczne na świecie i ponownie zainteresował ludzi tą formą rozrywki.
Parki rozrywki w Polsce
W Polsce pierwszy lunapark powstał w Poznaniu w 1929 roku, przy okazji otwarcia Powszechnej Wystawy Krajowej, zorganizowanej z okazji 10. rocznicy odzyskania niepodległości. Ogromna impreza trwała od maja do września, odwiedziło ją około 4,5 miliona osób. Jedną z atrakcji było właśnie wesołe miasteczko z kolejką górską długości 2 km. W owym czasie robiła ona wrażenie nie tylko w skali naszego kraju, ale i całego świata, śmiało mogąc konkurować z lunaparkami w USA. Dziś niestety nie ma po niej żadnego śladu…
Za historyczny, wciąż działający park, należy więc uznać Legendię Śląskie Wesołe Miasteczko, otwarty w 1959 roku na terenie Parku Śląskiego. Natomiast pierwszy polski park tematyczny zainaugurowany został w 2014 roku – to Energylandia w Zatorze, w województwie małopolskim. Dziś jest to park numer 1 w Europie pod względem ilości roller coasterów.
Rekordowe roller coastery
Rekordy zawsze wzbudzają ciekawość i emocje, dlatego miłą informacją jest, że kilka z nich w kwestii roller coasterów należy do Polaków. I tak Energylandia może pochwalić się najwyższym na świecie drewnianym coasterem, którym jest Zadra. Wysokość to niemal 64 m. Kolejna kolejka nie mająca sobie równych na naszej planecie, to Speed, czyli najwyższy oraz najszybszy wodny coaster. Prędkość z jaką poruszają się wagoniki wynosi 110 km/h, konstrukcja ma natomiast 60 metrów. W kategorii najwyższy i najszybszy mega coaster w Europie króluje Hyperion, który osiąga prędkość 142 km/h.
Najdłuższa kolejka górska na świecie działa w japońskim Nagashima Spa Land – maszyna o nazwie Steel Dragon 2000 posiada długość toru 2479 metrów.
Najszybsza kolejka górska świata to Formula Rossa znajdująca się w parku rozrywki Ferrari World Abu Dhabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Ten launch coaster przyspieszany jest do maksymalnej prędkości 240 km/h za pomocą napędu hydraulicznego.
Kingda Ka to najwyższa kolejka górska na świecie (139 m) oraz o największym spadku (127.4 metry). Można się nią przejechać w parku tematycznym Six Flags Great Adventure w Jackson, New Jersey. Jest także drugą najszybszą kolejką, po wspomnianej Formula Rossa, osiąga prędkość 206 km/h.
Energylandia – polski raj na ziemi
Powiedzenie „cudze chwalicie, swojego nie znacie”, w przypadku parku Energylandia jest jak najbardziej na miejscu. To nie Polacy muszą jeździć za granicę w poszukiwaniu wrażeń, ale turyści z innych krajów przyjeżdżają do parku roller coasterów nr 1 w Europie. Zdobycie takiej pozycji to duży wyczyn i duma dla naszego kraju, ale najpierw trzeba było na to solidnie zapracować, czyli stworzyć niepowtarzalne obiekty i atrakcje. Park w Zatorze swoją działalność zainaugurował 14 lipca 2014 roku. Ciężka praca wielu ludzi, okupiona wieloma wyrzeczeniami doprowadziła do tego, że dziś na terenie parku znajduje się aż 18 roller coasterów!
Tak jak wspominaliśmy wcześniej, są wśród nich rekordowe Zadra, Hyperion i Speed, ale i wiele innych. EKIPA Light Explorers w stylu bumerang jest bardzo chętnie odwiedzany przez młodzież, powstał bowiem w wyniku współpracy z popularną Ekipą Friza. Abyssus to z kolei najnowszy model w Energylandii – ten double launch coaster typu shockwave podwójnie wciska w fotel dzięki wyrzutom magnetycznym. Mayan oraz RMF Dragon to kolejki typu inverted coaster, czyli szyny nie mocują wagoników od dołu, a przymocowane są do ich górnych części. Ekstremalne emocje gwarantowane. Miłośnicy formuły 1 nie powinni przegapić okazji, by przejechać się kolejką Moya Formuła, wzorowaną na torach, po których poruszają się najszybsze bolidy świata. Nie może oczywiście zabraknąć atrakcji dla najmłodszych, jak Śmiejżelki Energuś który zabiera dzieciaki w słodką cukierkową trasę.
Teren Energylandii to 43 ha, na których znajduje się 106 najróżniejszych atrakcji, zgrupowanych w 6 specjalnych strefach. Oprócz kolejek są to karuzele, urządzenia ekstremalne, tropikalna wyspa oraz sceny, na których prezentowane są krótkie widowiska. Do tego oczywiście kawiarnie, restauracje i sklepy z pamiątkami.
Warto wiedzieć, że kupując jeden bilet wstępu do Energylandii, można korzystać z wszystkich urządzeń i atrakcji bez limitu, od rana do wieczora, w godzinach otwarcia Parku zgodnych z kalendarzem otwarcia.
Co najważniejsze – na terenie parku panuje prawdziwie rodzinna atmosfera, nie tylko za sprawą życzliwych i przyjaznych pracowników obiektu, ale i ludzi, którzy przyjeżdżają do parku. To sprawia, że pobyt w Zatorze jest naprawdę wyjątkowy.
Światowy Dzień Roller Coastera
Dzień Roller Coastera narodził się w 2010 roku Los Angeles, za sprawą dwóch przyjaciół. Pewnego dnia uznali oni po prostu, że wezmą dzień wolny i udadzą się do parku rozrywki Six Flags Magic Mountain, by pojeździć na roller coasterze. Spontaniczna akcja przerodziła się wkrótce w masowe wydarzenie, w którym brali udział już nie tylko ludzie z Kalifornii i USA, ale i całego świata. Data święta, 16 sierpnia, odnosi się do rocznicy uzyskania patentu na roller coastera przez Edwina Prescotta w 1898 roku.
Światowy Dzień Roller Coastera najlepiej świętować w parku rozrywki – to oczywiste. Zwłaszcza, że na gości w tym dniu z pewnością czekać będą dodatkowe atrakcje i niespodzianki. Warto zebrać rodzinę lub znajomych i wspólnie przeżyć niezwykłe emocje. Dla niektórych będzie to mega wyzwanie, po raz pierwszy odważyć się na przejażdżkę na zwariowanej karuzeli. Takie osoby można podzielić na dwie grupy – pierwsi zakochają się w tej adrenalinie od pierwszego wejrzenia, drudzy powiedzą nigdy więcej. Oczywiście do czasu jak zejdą z nich emocje, wtedy szybko zmieniają zdanie. Dla stałych bywalców Dzień Roller Coastera może być okazją do bicia swoich rekordów w ilości przejazdów i zaliczonych atrakcji. Energylandia to do tego najlepsze miejsce